कर्पोरेट पूँजीको चपेटामा परेका गरिब किसानको संघर्षगाथा– 'द ग्रेप्स अफ र्‍याथ'

स्टाइनबेकको प्रसिद्ध उपन्यास 'द ग्रेप्स अफ र्‍याथ' (The Grapes of Wrath) मा आधारित चलचित्र 'द ग्रेप्स अफ र्‍याथ' हेर्नैपर्ने उत्कृष्ट चलचित्र हो। कर्पोरेट पूँजीको चपेटामा परेका गरिब किसानको संघर्ष, आफ्नै देशमा प्रवासी मजदुर बन्ने बाध्यता, र शोषणको चक्रमा फसेको मानिसको कथा यसमा प्रस्तुत गरिएको छ। यस चलचित्रले हिजो, आज, र भोलिको विश्वको कठोर यथार्थलाई पर्दामा उतारेको छ।

समयको हिसाबले यो चलचित्र ८४ वर्षअघि, अर्थात् सन् १९४० मा बनेको हो। तर, यसले उठाएका विषयवस्तु अहिले पनि उत्तिकै सान्दर्भिक छन्। यस चलचित्रमा हामी आफ्नै देश र समाजको प्रतिबिम्ब देख्न सक्छौँ। चलचित्रको निर्देशन जोन फोर्डले गरेका हुन्, र हेनरी फोंडा, जेन डारवेल, र जोन क्याराडाइनले प्रमुख भूमिकामा अभिनय गरेका छन्।

कथासार:

मुख्य पात्र टम जोड (हेनरी फोंडा) हो, जो जेलबाट छुटेपछि आफ्नो परिवारसँग भेट्न ओक्लाहोमा फर्कन्छ। उनले पाउँछन् कि उनका परिवारलाई आर्थिक संकटका कारण घरबाट निकालिएको छ। १९३० को महामन्दीको समयमा ओक्लाहोमाका गरिब किसानहरूको परिवार रोजगारी, सम्मानजनक जीवन, र राम्रो भविष्यको खोजीमा क्यालिफोर्नियाका सहरहरूमा जान्छ। ठूला कम्पनीहरूले उनीहरूको जमीन कब्जा गरेका छन्, र उनीहरूको घर भत्काउने योजनामा छन्। खडेरी, आर्थिक मन्दी, र बैंकको ऋण असुलीबाट थकित भएका हजारौं परिवार सुख्खा जीवनको खोजीमा समृद्ध क्षेत्रमा पलायन गर्छन्। जोआड परिवारले केही पैसा बचत गरी १२ जनाको परिवारलाई ट्रकमा हालेर हजार माइल लामो कठिन यात्रामा निस्कन्छ। क्यालिफोर्नियामा पुग्दा पनि उनीहरूलाई बेरोजगारी, शोषण, र धोखासँग संघर्ष गर्नुपर्छ।

चलचित्रले १९३० को दशकमा अमेरिकामा भएको महामंदी (Great Depression) र धूलोको आँधी (Dust Bowl) का कारण उत्पन्न सामाजिक र आर्थिक समस्याहरूलाई चित्रण गर्दछ। यसले मानवीय संवेदनाहरू, परिवारको महत्त्व, र मानिसको संघर्षलाई उत्कृष्ट रूपमा देखाएको छ।

निर्देशन र प्रस्तुति:

जोन फोर्डको निर्देशन उत्कृष्ट छ। उनले कथा र पात्रहरूको पीडा र संघर्षलाई यथार्थपरक ढंगले पर्दामा उतारेका छन्। चलचित्रले दर्शकलाई पात्रहरूको यात्रामा सहभागी गराउँछ। फोर्डले धूलोमय आँधीका दृश्यहरू, परिवारको पलायन, र क्यालिफोर्नियाको कठिनाइयुक्त जीवनशैलीलाई सजीव रूपमा प्रस्तुत गरेका छन्।

अभिनय:

हेनरी फोंडाको अभिनय अत्यन्तै प्रभावशाली छ। उनले टम जोडको भूमिका जीवन्त बनाएका छन्। फोंडाले टमको दृढता, क्रोध, र मानवीय संवेदनालाई उत्कृष्ट ढंगले प्रस्तुत गरेका छन्। जेन डारवेलले टमकी आमा मौ जोडको भूमिका निभाएकी छिन्, जसले उनको मातृत्व र संघर्षलाई सजीव रूपमा देखाएकी छिन्।

सिनेमाटोग्राफी र संगीत:

ग्रेग टोल्याण्डको सिनेमाटोग्राफी चलचित्रको अर्को बलियो पक्ष हो। उनले चलचित्रका दृश्यहरूलाई यथार्थपरक र सजीव बनाएका छन्। विशेषगरी, ओक्लाहोमा र क्यालिफोर्नियाका दृश्यहरूले दर्शकलाई तिनीहरूको पीडा र संघर्षको अनुभव गराउँछ। संगीतले चलचित्रको भावनालाई थप प्रगाढ बनाएको छ। चलचित्रको पृष्ठभूमि संगीतले कथा र पात्रहरूको भावना राम्रोसँग अभिव्यक्त गरेको छ।

पुस्तकबारे:

सन् १९३९ मा प्रकाशित उपन्यास 'द ग्रेप्स अफ र्‍याथ' का लागि स्टेनबेकले सोही वर्षको राष्ट्रिय पुस्तक पुरस्कार र पुलित्जर पुरस्कार प्राप्त गरेका थिए। सन् १९६२ मा नोबेल पुरस्कार प्राप्त गर्दा पनि यस कार्यको विशेष उल्लेख गरिएको थियो। उपन्यास प्रकाशित भएको एक वर्षपछि नै चलचित्र बनेको थियो।

यस चलचित्रले दर्शकबाट धेरै माया त पायो नै, निर्देशन र सहायक अभिनेत्रीका लागि दुई ओस्कर सहित धेरै अन्तर्राष्ट्रिय अवार्डहरू पनि प्राप्त गरेको छ। जेन डार्वेलले आमाको रूपमा उनको उत्कृष्ट अभिनयको लागि ओस्कर जितेकी थिइन्।

उपन्यासको तुलनामा चलचित्रमा केही पात्रहरूलाई बढी महत्व दिएर प्रस्तुत गरिएको छ, अन्य पात्रहरूलाई उपन्यासको तुलनामा अलिकति पाखा पारिएको छ। चलचित्रको पहिलो भाग उपन्यासकै कथासारअनुसार अघि बढ्छ, तर पछिल्लो भागमा चलचित्र उपन्यासको कथाबाट केही भिन्न लाग्छ।

तर, स्टाइनबेकलाई वामपन्थी दृष्टिकोण भएको लेखक मानिए तापनि, चलचित्रको निर्देशन दक्षिणपन्थी जोन फोर्डले गरेको भए पनि, उनले यसलाई न्याय गरेका छन्। हेनरी फोंडाको उत्कृष्ट अभिनय र ग्रेग टोल्याण्डको सिनेमाटोग्राफीले यो चलचित्रलाई विश्व सिनेमा इतिहासमा एक महत्वपूर्ण स्थानमा राखेको छ। The Grapes of Wrath केवल एक चलचित्र मात्र नभई, सामाजिक परिवर्तनका लागि प्रेरणाको स्रोत पनि हो। यो दर्शकलाई गहिरो प्रभाव पार्न सक्षम चलचित्र बन्न पुगेको छ।

लखनउ सिनेफ्लिक्स र इन्टरनेटका विभिन्न साइटहरुको सहयोगमा

Image: https://cdn.hobbyconsolas.com