भात मनपर्छ ? सुगर रोग लाग्दैमा भात खान छोड्नु पर्दैन !

सुगरका बिरामीहरुले सबैभन्दा पहिले पथपरहेज गर्ने अर्थात् खानेकुरा बार्ने काम भातबाट शुरु गर्छ । तपाईंलाई चिकित्सकले सुगरको समस्या देखायो भने सबैभन्दा पहिले हामी भात खान छोड्नेतिर लाग्छौं ।

त्यसो त भात हाम्रो सबैभन्दा मुख्य र मनपर्ने खानामा पर्छ । त्यसैले धेरैजनालाई भात खान छोड्नु पर्दा एक किसिमको तनाव नै हुने गर्छ ।

तर एक वैज्ञानिक अध्ययनले सुगरका विरामीहरुले भात खान छोडिहाल्नु नपर्ने देखाएको छ । सुगरका रोगीले पनि मज्जाले भात खान सक्छन्। तर त्यसका लागि उनीहरुले भात खाने तरिकामा भने फेरबदल गर्नुपर्ने हुन्छ ।

तपाईंलाई भात खान मन पर्छ तर यसले रगतको चिनी (ब्लड सुगर) वा तौलमा कस्तो असर गर्छ भन्ने चिन्ता छ भने उक्त अध्ययनले  एउटा सरल उपाय देखाएको छ, जसले यो सामान्य कार्बोहाइड्रेटलाई मेटाबोलिक स्वास्थ्यका लागि उपयोगी साधनमा बदल्न सक्छ।

सामान्यतया शरीरले सेतो भातलाई छिटो काम गर्ने इन्धनजस्तै व्यवहार गर्छ। यसलाई चाँडै ग्लुकोजमा तोड्छ र रगतको चिनी अचानक बढाउँछ। तर Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition मा प्रकाशित एक ऐतिहासिक अध्ययनका अनुसार, “रेट्रोग्रेडेसन” (retrogradation) भन्ने प्रक्रियामार्फत भातको आणविक संरचना परिवर्तन गर्न सकिन्छ। भात पकाएर कम्तीमा १२ घण्टा फ्रिजमा राख्दा पच्न सकिने स्टार्च ‘रेजिस्टेन्ट स्टार्च’ (Resistant Starch, RS) मा रूपान्तरण हुन्छ। फलत: त्यसरी राखेको भात खाँदा रगतमा चिनीको मात्रा बढ्न पाउँदैन ।

यो कसरी हुन्छ त ? यसबारेको विज्ञान रोचक छ। भात चिसिँदा स्टार्चका अणुहरू पुनः व्यवस्थित भई कडा संरचना बनाउँछन्, जसलाई पाचन एन्जाइमहरूले सजिलै तोड्न सक्दैनन्। तापक्रमको यो सानो परिवर्तनले भातबाट उपलब्ध क्यालोरीलाई करिब ५०–६० प्रतिशतसम्म घटाउन सक्छ र रगतको चिनीमा हुने बृद्धिलाई उल्लेख्य रूपमा कम गर्छ। अझ महत्वपूर्ण कुरा, यो रेजिस्टेन्ट स्टार्च ठूलो आन्द्रासम्म जस्ताको तस्तै पुग्छ र प्रिबायोटिकको रूपमा काम गर्छ । त्यसले हाम्रो आन्द्रामा हुने फाइदाजनक ब्याक्टेरियालाई पोषण दिँदै समग्र पाचन स्वास्थ्यलाई सहयोग पुर्‍याउँछ।

यसबाट खानाको स्वास्थ्य प्रभाव केवल सामग्रीमा मात्र निर्भर हुँदैन, तपाईंले त्यसलाई कसरी तयार गर्नुहुन्छ भन्ने कुरा पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण हुन्छ भन्ने कुरा देखाउँछ। यस अर्थमा भात पकाएपछि चिस्याएर खाँदा, उच्च ग्लाइसेमिक अन्नलाई बिस्तारै ऊर्जा दिने, आन्द्रामैत्री ‘सुपरफुड’ मा बदल्न सकिन्छ।

प्राकृतिक र दीर्घकालीन स्वास्थ्यमा प्रतिबद्ध व्यक्तिहरूका लागि यो अनुसन्धानले निक्कै आशा जगाउन सक्छ । यसले रगतको चिनी नियन्त्रण गर्ने उत्तम उपायका रुपमा भात खान छोडिहाल्नु नपर्ने देखाउँछ । वास्तवमा सुगरको रोग देखा पर्दैमा  सधैं आफूलाई मन पर्ने खाना छोड्नु नै पर्छ भन्ने  हुँदैन भन्ने पनि यसले देखाउँछ। मुख्य कुरा खानाको रसायनशास्त्रसँग मिलेर काम गर्नु हो। यो “पकाएर चिस्याउने” विधि निःशुल्क र प्रभावकारी उपाय हो, जसले तपाईंलाई मनपर्ने खाना स्वाद लिँदै आफ्नो मेटाबोलिक स्वास्थ्य जोगाउन र दीर्घकालमा माइक्रोबायोमलाई पोषण दिन मद्दत गर्छ।