विश्वकै सबैभन्दा बढी सुन उत्पादन गर्ने क्षेत्र

दक्षिण अफ्रिकाको विटवाटरस्र्याण्ड बेसिन मानव इतिहासको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण सुन उत्पादन गर्ने क्षेत्र मानिन्छ। अनुमान गरिन्छ कि मानव इतिहासमा उत्खनन गरिएको करिब ४०% देखि ५०% सुन यस क्षेत्रबाट निकालिएको छ।

विटवाटरस्र्याण्ड बेसिनले सन् १८८६ मा खोजिएदेखि हालसम्म ५०,००० टनभन्दा बढी सुन उत्पादन गरेर विश्वको सबैभन्दा ठूलो सुन स्रोतको रुपमा आफूलाई स्थापित गरेको छ।यो  भनेको अनुमानित रूपमा मानवजातिले अहिलेसम्म उत्खनन गरेको सुनको ४० देखि ५० प्रतिशत मात्रा हो।

विटवाटरस्र्याण्ड क्षेत्रमा सुन करिब २.९ अर्ब वर्ष पहिलेदेखि अवस्थित छ। समयक्रममा भूगर्भीय प्रक्रियाहरूले सुनलाई गहन रूपमा जम्मा गरिदिएका कारण यो क्षेत्र अति धनी सुन भण्डार भएको छ।

यस क्षेत्रमा सुन पत्ता लागेपछि सन् १८८६ बाट ठूलो सुन उत्खनन अभियान सुरु भयो, जसले दक्षिण अफ्रिकाको अर्थतन्त्रलाई गति र आकार दियो। जोहानसबर्ग स्थापना हुनुको एउटा मुख्य कारण यो खोज नै थियो । यही कारणले नै जोहानसबर्ग विश्वको प्रमुख वित्तीय केन्द्रहरूमध्ये एक बन्न पुग्यो ।

विश्वकै गहिरा सुन खानीहरू: यस बेसिनमा विश्वकै गहिरा खानीहरू छन् । तीमध्ये जस्तै म्पोनेङ खानी प्रसिद्ध छ । उक्त खानी ४ किलोमिटरभन्दा बढी गहिराइसम्म पुगेको छ।

तर विश्वकै सर्वाधिक सुन उत्पादकको रुपमा नाम कमाए पनि  विटवाटरस्र्याण्ड क्षेत्रमा सुनको उत्पादन घट्दै गएको छ । त्यसो हुनुको मुख्य कारणहरुमा श्रोतहरू कम हुँदै जानु, सुन उत्खननको लागत बढ्नु,  खनन लागत बढ्नु तथा अत्यन्त गहिरो खानी सञ्चालन गर्दा आउने चुनौतीहरू नै हुन् । यद्यपि  यसको ऐतिहासिक महत्त्व अझै पनि अत्यधिक छ।

भौगोलिक अवस्थिति

विटवाटरस्र्याण्ड बेसिन मुख्य रूपमा दक्षिण अफ्रिकामा अवस्थित छ। यो बेसिन गौटेंग, उत्तर पश्चिम, म्पुमालांगा, र फ्री स्टेट प्रान्तहरूमा फैलिएको छ।

विटवाटरस्र्याण्ड बेसिनको प्रमुख भाग दक्षिण अफ्रिका भित्रै पर्छ। तर, यसको भूगर्भीय संरचना केही हदसम्म छिमेकी देशहरू लेसोथो, स्वाजिल्याण्ड (अब इस्वाटिनी), बोत्स्वाना, र जिम्बाब्वे सम्म पनि फैलिएको हुनसक्छ।

यस बेसिनको ९०% भन्दा बढी भाग दक्षिण अफ्रिकाको नियन्त्रणमा छ। सुन उत्पादन गर्ने सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण क्षेत्रहरू, जस्तै जोहनसबर्ग, कार्लटनभिल, वेल्कम, र किम्बर्ली, दक्षिण अफ्रिकाकै भूभागमा पर्छन्।

Image: https://avatars.dzeninfra.ru