अमेरिका र युक्रेनबीच खनिज स्रोतहरूमा पहुँचबारे सम्झौता

अमेरिका र युक्रेनबीच प्रारम्भिक सम्झौता भएको छ, जसअनुसार अमेरिका युक्रेनका विशाल खनिज स्रोतहरूमा पहुँच प्राप्त गर्नेछ। यो सम्झौताको उद्देश्य युक्रेनको रक्षा क्षमता मजबुत बनाउनुका साथै रूसको आक्रमणको सामना गरिरहेको युक्रेनलाई अमेरिकी सैन्य सहयोगको क्षतिपूर्ति दिनु हो।

सम्झौताका प्रमुख बुँदाहरू

खनिज स्रोतमा पहुँच र राजस्व बाँडफाँट

अमेरिका युक्रेनका महत्वपूर्ण खनिजहरू, विशेष गरी दुर्लभ खनिज तत्वहरू (Rare Earth Elements) को उत्खननमा संलग्न हुनेछ। यसका बदलामा, युक्रेनले भविष्यमा यी स्रोतहरूबाट हुने आम्दानीको ५०% संयुक्त लगानी कोषमा राख्नेछ, जसले युक्रेनको पुनर्निर्माणमा प्रयोग गरिनेछ। हाल सञ्चालनमा रहेका तेल र ग्यास स्रोतहरूको राजस्व भने यो सम्झौतामा समेटिएको छैन।

आर्थिक सर्तहरू

अमेरिका प्रारम्भमा युक्रेनको खनिज विकासबाट ५०० अर्ब डलरको सम्भावित आम्दानी दाबी गरिरहेको थियो, तर अहिले यसलाई फिर्ता लिएको छ। अब, सम्झौता दुबै पक्षका लागि लाभदायक हुने गरी स्रोत व्यवस्थापन र नाफा बाँडफाँटमा केन्द्रित हुनेछ।

सुरक्षा प्रत्याभूति (Security Guarantee)

सम्झौताका हालका मस्यौदामा युक्रेनलाई सुरक्षा प्रत्याभूति दिने कुनै व्यवस्था छैन। राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले सुरक्षा प्रत्याभूतिलाई अत्यावश्यक मानेका छन्, र यसबारे थप छलफल उच्चस्तरीय बैठकहरूमा हुने अपेक्षा गरिएको छ।

कूटनीतिक दबाब र वार्ता प्रक्रिया

यो सम्झौताअघि अमेरिका युक्रेनमाथि ठूलो दबाब सिर्जना गरिरहेको थियो। अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले युक्रेनी राष्ट्रपति जेलेन्स्कीलाई पहिले "स्वेच्छाचारी नेता" को रूपमा व्याख्या गरेका थिए, किनभने युक्रेनले प्रारम्भमा अमेरिकी प्रस्ताव स्वीकार गर्न आनाकानी गरिरहेको थियो। तर, अमेरिकी विशेष दूत लेफ्टिनेन्ट जनरल (अवकाशप्राप्त) कीथ केलोगको हालैको कीभ भ्रमणपछि सम्झौतामा प्रगति भएको छ।

खनिज स्रोतहरूको रणनीतिक महत्व

युक्रेनमा विश्वको ५% दुर्लभ खनिज पदार्थ रहेका छन्। अमेरिका लागि अत्यावश्यक खनिज स्रोतहरू जस्तै लिथियम, ग्रेफाइट, टाइटेनियम, युरेनियम, र दुर्लभ खनिज तत्वहरू युक्रेनमा पाइन्छन्। यी खनिजहरू विद्युतीय उपकरणहरूदेखि रक्षा उद्योगसम्मका विभिन्न क्षेत्रमा प्रयोग गरिन्छन्। तर, चुनौतीहरू पनि छन्—किनभने यी स्रोतहरूमध्ये धेरै क्षेत्रहरू अहिले रूसद्वारा ओगटिएका छन् वा तीव्र विकास आवश्यक पर्ने अवस्थामा छन्।

विश्वको दुर्लभ खनिज पदार्थमध्ये ७५% चीनमा रहेको छ। अमेरिका चीनसँग यी खनिज पदार्थहरूको निर्भरता कम गर्न चाहन्छ, जसकारण युक्रेनसँगको यो सम्झौता रणनीतिक रूपमा महत्त्वपूर्ण मानिएको छ।

सम्झौताको आगामी चरणहरू

यस सम्झौतामा हस्ताक्षर राष्ट्रपति जेलेन्स्कीको आउँदो शुक्रबार वासिङ्टन डी.सी. भ्रमणको क्रममा हुने अपेक्षा गरिएको छ। यो बैठकमा अमेरिकी सैन्य सहयोग निरन्तर राख्ने विषय र सम्भावित सुरक्षा प्रत्याभूति पनि छलफल गरिनेछ।

यो सम्झौताले अमेरिका-युक्रेन सम्बन्धलाई नयाँ चरणमा पुर्‍याएको छ, जसले आर्थिक सहकार्यलाई रक्षा रणनीतिसँग जोड्नेछ, विशेष गरी रूससँग निर्णायक चरणमा पुगेको जारी युद्धको समयमा।