के हो राष्ट्रसंघले लेवनानमा लागू गरेको  'सेक्युरिटी लेभल ३'?

इजरायलले दक्षिण लेवनानमा पसी आक्रमणलाई तीब्र बनाएपछि उसले त्यहाँ खटिएको राष्ट्रसंघीय शान्ति मिसनका चेकपोष्टमा समेत आक्रमण गरेका छन् । त्यसक्रममा उसले मिसनको मूल ढोकालाई क्षतिग्रस्त तुल्याएको छ भने गोली प्रहार गरी केही सैनिकहरुलाई घाइतेसमेत तुल्याएको छ ।

इजरायली प्रधानमन्त्री इजरायली प्रधानमन्त्री नेतेन्याहूले लेबनानबाट शान्ति सैनिक हटाउन बारम्बार चेतावनी दिँदै आएको छ । इजरायलले गाजापट्टी तथा लेवनानमा गरेको आमनरसंहारको विरुद्धमा राष्ट्संघ उभिएपछि नेतेन्याहू क्रूद्ध भएका छन् । उसले शान्ति सैनिक हटाउन लगातार दवाब दिइरहेका छन् । कतिसम्म भने उसले राष्ट्रसंघका महासचिवलाई नै समेत इजरायल प्रवेशमा प्रतिबन्ध लगाएका छन् । इजरायलले अहिले चलाएको ‘प्यालेष्टिनी तथा लेवनानीलाई सफाया गर्ने’ युद्धले अन्तर्राष्ट्रिय कानूनहरुको भयानक उल्लंघन गरी युद्ध अपराधको तहमा अघि बढेको अन्तर्राष्ट्रिय अभिमत बलियो बन्दै जाँदा इजरायलले राष्ट्रसंघीय शान्ति सेनामाथि नै समेत आघात पुर्‍याउने दिशामा अघि बढेको छ । यस अवस्थामा राष्ट्रसंघले पनि लेवनानबाट शान्ति सैनिक नहटाउने अडानका साथ आफ्ना सैनिक तथा कर्मचारीहरुको रक्षाको लागि ‘लेभल थ्री’ सुरक्षा प्रोटोकल लागू गरेको छ ।

के हो संयुक्त राष्ट्रसंघको ‘सेक्युरिटी लेभल ३’ ?

संयुक्त राष्ट्रसंघको सुरक्षा स्तर (Security Level) लाई पाँच तहमा विभाजन गरिएको हुन्छ । अहिले लागू गरिएको 'सेक्युरिटी लेभल ३' मध्यम स्तरको उच्च सुरक्षा चेतावनी (Security Risk Level) हो। यो भनेको ‘जोखिमको अवस्था उचाइमा छ र सम्भावित खतरा वा असुरक्षाका कारणहरूले कर्मचारी र ठेगानाहरूमा प्रभाव पार्न सक्छन्।’

 'सेक्युरिटी लेभल ३ लागू भएको बेला निम्न प्रकारका सुरक्षा उपायहरू अपनाइन्छन्:

सुरक्षा निगरानीमा वृद्धि: राष्ट्रसंघीय मिसनअन्तर्गत कार्यरत सैनिक/कर्मचारीहरूलाई जोखिम बढेको क्षेत्रमा सावधानीपूर्वक चल्न निर्देशन दिइन्छ। उनीहरुको नियमित यात्रा र कार्यालयको क्रियाकलापमा थप निगरानी गरिन्छ।

गतिविधिहरूमा नियन्त्रण: उच्च जोखिम भएका स्थानहरूमा यात्राहरू सीमित गरिन्छ । अत्यावश्यक मात्र गतिविधिहरू सञ्चालन गर्न अनुमति दिइन्छ।

सुरक्षा उपायहरू: सुरक्षा टोलीको उपस्थिति, पहुँच नियन्त्रण, र यात्राको प्रोटोकलमा कडाइ गरेर थप सुरक्षा उपायहरू लागू गरिन्छ ।

सूचना प्रवाह: नियमित रूपमा कर्मचारीलाई स्थितिका बारेमा अद्यावधिक गराइन्छ । सूचना संचारको माध्यमलाई सामान्य अवस्थामा भन्दा थप बलियो बनाइन्छ।

आपतकालीन योजना: भवितव्य परी आइलाग्ने आपतकालीन अवस्थाका लागि तयारी गरिन्छ र त्यसबेलामा अपनाउनु पर्ने कदमहरूका बारेमा कर्मचारीहरूलाई जानकारी दिइन्छ।

प्रतिकार र प्रतिरक्षा

शान्ति सेनामाथि आक्रमण भएको खण्डमा उसले प्रतिकारमा र प्रतिरक्षामा आक्रमणकारीमाथि हमला गर्न पाउँछ कि पाउँदैन? यो एउटा अहं सवाल हो ।

शान्ति सेना स्थापनाको मूल उद्देश्य द्वन्द्वको समाधानका लागि शान्तिपूर्ण र निष्पक्ष भूमिका निभाउनु भएकोले उनीहरूको कार्य सीमित हुन्छ। तर संयुक्त राष्ट्रसंघको शान्ति सेनाले केही निश्चित परिस्थितिहरूमा आक्रमणकारीहरूविरुद्ध प्रतिकार र प्रतिरक्षा गर्न सक्छ। शान्ति सेनालाई सामान्यतया "प्रतिरक्षात्मक म्यान्डेट" दिइएको हुन्छ, जसमा शान्ति सेनामाथि सीधा हमला भएको अवस्थामा उनीहरूले आत्मरक्षाको अधिकारमा आक्रमणकारी विरुद्ध बल प्रयोग गर्न सक्छन्। यो संयुक्त राष्ट्रसंघको नीति र अन्तर्राष्ट्रिय कानुन दुवै अनुसार वैध हुन्छ। त्यसैले अहिले इजरायलले शान्ति सेनामाथि आक्रमण गरेको खण्डमा, शान्ति सेनाले आफ्नो जीवनरक्षा र सुरक्षाका लागि बल प्रयोग गर्न पाउँछ।

 

त्यसैगरी, शान्ति सेनाको म्यान्डेट अन्तर्गत हुने शान्ति प्रक्रिया र शान्ति स्थापनाको कामलाई असर पार्ने कुनै पनि खतरा वा आक्रमणको प्रतिकार गर्न पनि शान्ति सेनाले बल प्रयोग गर्न सक्छन्।उदाहरणका लागि, नागरिकहरूको संरक्षण, महत्वपूर्ण पूर्वाधारहरूको रक्षा, र मानवतावादी सहायता प्रदान गर्दा उनीहरूको सुरक्षा सुनिश्चित गर्न शान्ति सेनाले बल प्रयोग गर्न सक्छ।

शान्ति सेनालाई नागरिकहरूको रक्षा गर्ने दायित्व पनि दिइएको हुन्छ । यसअनुसार शान्ति सेना रहेको क्षेत्रमा नागरिकहरूलाई सीधा खतरा उत्पन्न हुन्छ भने, उनीहरूले नागरिकहरूको जीवन र सुरक्षाको रक्षा गर्न बल प्रयोग गर्न सक्छन्। यसलाई "रक्षक म्यान्डेट" (protection mandate) भनिन्छ।

तर, त्यसरी बल प्रयोग गर्दा पनि त्यसको असर न्यूनतम होस् भन्ने प्राथमिकता राखिन्छ, र यो अत्यावश्यक अवस्थामा मात्र गरिन्छ। आक्रमणलाई निरुत्साहित गर्न, कूटनीतिक र शान्तिपूर्ण उपायहरूलाई पहिलो प्राथमिकतामा राखिन्छ।

 

संयुक्त राष्ट्रसंघको सुरक्षा स्तरका पाँच तहहरु संयुक्त राष्ट्रसंघको सुरक्षा स्तर (Security Levels) पाँच तहमा बाँडिएको हुन्छ, जसले विभिन्न प्रकारका सुरक्षा जोखिमहरूलाई सूचित गर्छ। प्रत्येक सुरक्षा स्तरले जोखिमको गम्भीरता अनुसार संयुक्त राष्ट्रसंघका कर्मचारीहरू, शान्ति सेना, र अन्य अन्तर्राष्ट्रिय समुदायका सदस्यहरूको लागि लागू हुने सुरक्षा मापदण्डहरू निर्धारण गर्छ। ती तहहरू निम्न प्रकारका छन्: सुरक्षा स्तर १ यो सबैभन्दा न्यून जोखिमको स्तर हो। यो अवस्थामा, विशेष सुरक्षा उपायहरूको आवश्यकता हुँदैन। नियमित निगरानी र चेतावनी प्रणाली मात्र प्रयोग गरिन्छ। सुरक्षा स्तर २ जोखिमको अवस्था केही वृद्धि भएको हुन्छ, तर सामान्य गतिविधिहरूलाई ठूलो प्रभाव पार्दैन।यो सुरक्षा तहमा यात्रा गर्न र काम गर्न सुरक्षात्मक सतर्कता अपनाइन्छ।जोखिमलाई नियन्त्रण गर्न सामान्य सुरक्षा उपायहरू आवश्यक हुन्छन्। सुरक्षा स्तर ३ यो स्तरले मध्यम उच्च जोखिमको अवस्था रहेको जनाउँदछ । यस सुरक्षा तहमा सुरक्षा सतर्कता बढाइन्छ, र यात्रा तथा कार्यहरूमा सीमितता लागू गरिन्छ।अत्यावश्यक कामहरू मात्र गर्न अनुमति दिइन्छ, र केही उच्च जोखिम भएका क्षेत्रहरूबाट कर्मचारीलाई हटाउन सिफारिस गरिन्छ। सुरक्षा स्तर ४ यस अवस्थामा, जोखिमको अवस्था उच्च हुन्छ, र सुरक्षा चुनौतीहरू गम्भीर बन्दै जान्छन्। अत्यावश्यक नभएका सबै गतिविधि रोक्न भनिन्छ।कर्मचारीहरूलाई सुरक्षित स्थानमा बस्न वा जोखिमयुक्त क्षेत्रबाट हटाउन निर्देशन दिइन्छ। सुरक्षा स्तर ५ यो सबैभन्दा उच्च जोखिमको स्तर हो। यो तह भनेको जीवन र सुरक्षा गम्भीर खतरामा रहेको अवस्था छ भन्ने हो । यो सुरक्षा तह लागू भएका क्षेत्रबाट सम्पूर्ण कर्मचारीको अनिवार्य रूपमा हटाइन्छ  र त्यहाँ कुनै पनि प्रकारको कार्य बन्द हुन्छ। यी पाँच तहहरू सुरक्षा जोखिमको आधारमा लागू गरिन्छन्, र हरेक स्तरमा अलग-अलग सुरक्षा मापदण्ड र नीतिहरू अपनाइन्छन्।

Image: https://cdn.presstv.ir/