डोनाल्ड ट्रम्पको पानामा क्यानलसम्बन्धी विवाद

डिसेम्बर २०२४ मा, नव-निर्वाचित राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले पानामा क्यानललाई फेरि अमेरिकाले नियन्त्रणमा लिनुपर्ने सुझाव दिएपछि विवाद उत्पन्न भएको छ।

ट्रम्पले पानामाले अमेरिकी जहाजहरूमाथि "अत्यधिक शुल्क" लगाएको आरोप लगाउँदै, क्यानलमा चीनको सम्भावित बर्चस्व बारे चिन्ता व्यक्त गरेका थिए।

पानामाका राष्ट्रपति जोसे राउल मुलिनोले यसमा कडा प्रतिक्रिया जनाउँदै, नहर पानामाको सम्प्रभुताको अभिन्न हिस्सा भएको र यसलाई अमेरिका फिर्ता गर्न कुनै सम्भावना नभएको स्पष्ट गरे। उनले नहरको शुल्क सञ्चालन खर्च र विश्वव्यापी शिपिङ मापदण्डहरूका आधारमा निर्धारण गरिएको बताए।

विशेषज्ञहरूले भने, अमेरिकाले नहर फिर्ता लिन कुनै पनि प्रयास गरेमा यो अन्तर्राष्ट्रिय सन्धिहरूको उल्लङ्घन हुने र ठूलो भू-राजनीतिक तनाव उत्पन्न हुन सक्ने बताएका छन्। यो नहर, जो विश्वव्यापी सामुद्रिक व्यापारको महत्त्वपूर्ण मार्ग हो, १९९९ देखि पानामाली प्रशासन अन्तर्गत छ।

अमेरिकाद्वारा निर्माण गरिएको यो नहर १९१४ मा उद्घाटन गरिएको थियो। अमेरिकाको निर्माण कार्यका क्रममा झण्डै ५,६०० मानिसहरूको मृत्यु भएको अनुमान गरिएको छ। यो नहर संयुक्त राज्य अमेरिकाद्वारा नियन्त्रण गरिएको थियो, तर १९७७ को टोरिजोस–कार्टर सन्धिअन्तर्गत  यसलाई अन्ततः पानामालाई हस्तान्तरण गर्ने व्यवस्था गर्यो। यो नहर १९९९ पछि पानामाको सरकारद्वारा पूर्ण रूपमा नियन्त्रणमा लिइएसम्म दुवै देशले संयुक्त रूपमा सञ्चालन गरेका थिए।