३३ अर्ब सूर्य बराबरको ब्लाकहोल पत्ता लाग्यो !

खगोलशास्त्रीहरूले अहिलेसम्म कै सबैभन्दा ठूला ‘ब्लाक होल’मध्ये एक पत्ता लगाएका छन् ।

ग्यालेक्सी एबेल १२०१ मा एउटा अल्ट्राम्यासिभ (अत्यधिक ठुलो) ‘ब्लाक होल’ फेला परेको छ। यो ‘ब्लाक होल’, जसको द्रव्यमान ३३ अर्ब सूर्यबराबर छ, गुरुत्वीय लेन्सिङको माध्यमबाट पहिचान गरिएको हो।

गुरुत्वीय लेन्सिङ भनेको ठूलो ग्यालेक्सीको गुरुत्वीय आकर्षणले टाढाको ग्यालेक्सीको प्रकाशलाई मोड्ने र ठूलो देखाउने घटना हो।

एबेल १२०१ को सुपरम्यासिभ केन्द्रले उत्पन्न गरेको प्रकाश विकृतिको विश्लेषण गरेर अनुसन्धानकर्ताहरूले यस ऐतिहासिक ‘ब्लाक होल’को अस्तित्व पुष्टि गरे।

गुरुत्वीय लेन्सिङ प्रयोग गरेर पहिलो पटक यस्तो खोज गरिएको हो, जसले परम्परागत रूपमा अवलोकन गर्न गाह्रो हुने टाढाका वा मधुरो ग्यालेक्सीमा रहेका यी रहस्यमय विशाल वस्तुहरूको अध्ययनका लागि नयाँ बाटो खोलिदिएको छ।

‘ब्लाक होल’हरूलाई बुझ्ने प्रयासले यस्ता विशाल खगोलीय संरचनाहरूले भरिएको ब्रह्माण्ड देखाएको छ।

विशालकाय ‘ब्लाक होल’हरू, जस्तै हाम्रो आकाशगंगाको केन्द्रमा रहेको स्याजिटेरियस ए*, लगभग सबै ग्यालेक्सीहरूमा पाइन्छन्। तर अत्यन्तै विशालकाय ‘ब्लाक होल’हरू दुर्लभ हुन्छन्, र सबैभन्दा ठूलो ग्यालेक्सीहरूमा मात्र लुकेर रहेका हुन्छन्।

यिनीहरुको अत्यधिक द्रव्यमानले अध्ययन गर्न परम्परागत विधिहरूलाई चुनौती दिन्छ, किनकि ती धेरै टाढा र तुलनात्मक रूपमा निष्क्रिय हुन्छन्।

एबेल १२०१ मा भएको खोजले गुरुत्वीय लेन्सिङको सम्भावनालाई पुष्टि गर्दै यी विशाल ‘ब्लाक होल’हरूको रहस्यलाई उजागर गर्न मद्दत गरेको छ। यसले खगोलशास्त्रको सबैभन्दा गहिरो प्रश्नमध्ये एकको जवाफ पत्ता लगाउन मद्दत पुर्‍याउन सक्छ: ‘ब्लाक होल’ कति ठूलो हुन सक्छ?

युरोपियन स्पेस एजेन्सी (ESA) को हबलले २०२२ मा सार्वजनिक गरेको यो चित्रमा आकाशगंगामा रहेको ‘ब्लाक होल’को कलाकारद्वारा बनाइएको चित्र देखाइएको छ, जसले नजिकैबाट गुज्रिने प्रकाशलाई विकृत पारेर "गुरुत्वीय लेन्सिङ" नामक घटना उत्पन्न गर्छ।

तथ्यस्रोत: https://www.skyatnightmagazine.com