व्यक्तिपिच्छे फरक हुन्छ  मानिसको औंठाछाप !

मानिसको औंठाछाप (fingerprint) व्यक्तिपिच्छे फरक हुन्छ भन्ने कुरा वैज्ञानिक रूपमा सत्य हो। औंठाछापलाई कुनै पनि व्यक्तिको पहिचानको अद्वितीय र स्थायी तरिका मानिन्छ । रमाइलो कुरा के छ भने यो तथ्य विश्वव्यापी रूपमा मान्यता प्राप्त छ।

औंठाछाप भ्रूण विकासको क्रममा (६ देखि १३ हप्ताको बीचमा) बन्न सुरु हुन्छ।

गर्भाशयभित्रका आमाको रक्त प्रवाह, भ्रूणको स्थान, र गर्भाशयभित्रको दाबजस्ता कारणले औंठाछापको संरचना फरक हुन्छ। यिनै कारकहरूको कारणले जुम्ल्याहा (identical twins) को औंठाछाप पनि एकअर्कासँग फरक हुन्छ।

औंठाछापको निर्माणमा जेनेटिक कारकहरूको भूमिका हुन्छ, तर यो पूर्ण रूपमा डीएनएमा निर्भर हुँदैन। भ्रूण विकासका क्रममा हुने सानातिना भिन्नताहरूले औंठाछापलाई अद्वितीय बनाउँछ।

अहिलेसम्म संसारभरका अर्बौं मानिसहरूको औंठाछाप अध्ययन गर्दा दुईजनाको औंठाछाप पूर्ण रूपमा मिलेको प्रमाणित भएको छैन। औंठाछापको अद्वितीयता सुनिश्चित गर्न फोरेंसिक विज्ञान र बायोमेट्रिक प्रणालीमा यसको प्रयोग गरिन्छ।

औंठाछापमा तीन मुख्य ढाँचा हुन्छन्:

आर्च (Arch): साधारण चक्रहरू।

लूप (Loop): चक्रहरू एकतर्फ फर्किएका हुन्छन्।

व्हर्ल (Whorl): सर्पिल वा वृत्ताकार चक्रहरू।

यी ढाँचाभित्र साना-साना विवरणहरू हुन्छन्, जसले प्रत्येक व्यक्तिको औंठाछापलाई अद्वितीय बनाउँछ।सबैभन्दा रोचक कुरा त के छ भने व्यक्तिको औंठाछाप जीवनभर परिवर्तन हुँदैन।साधारण चोटपटक वा अन्य कुनै पनि कारणले व्यक्तिको औंठाछाप मेटियो भने पनि त्यहाँ नयाँ छाला पलाउँदा पुन: पहिलेकै ‌औंठाछाप आउँछ ।  ठूलै चोटपटक, जलन, वा अन्य बाह्य क्षति हुँदा पनि औंठाछापको गहिरो तह (dermal papillae) नष्ट नभएसम्म यो फेरिँदैन।

सारमा भन्दा, मानिसको औंठाछाप पूर्ण रूपमा अद्वितीय हुन्छ र यो विज्ञानले प्रमाणित गरेको तथ्य हो। यस कारणले औंठाछापलाई पहिचान र सुरक्षा प्रणालीमा अत्यन्त विश्वसनीय मानिन्छ।