पसिनाबाट पनि पर्फ्युम !

अत्यधिक गर्मी हुँदा हाम्रो छालालाई चिसो बनाउन पसिना आउने गर्छ । पसिनाकै माध्यमबाट हाम्रो शरीरमा बढी भएको अनावश्यक नुन र पानीहरु पनि बाहिर आउने गर्छ । यस हिसाबले हेर्दा मूलत: गर्मीमा शरीरलाई चिसो वा शितलता प्रदान गर्नुबाहेक पसिनाको कुनै उपयोग छैन ।

तर हामीले यसरी मात्रै सोच्यौं भने त्यो सही नहुन सक्छ । किनभने मानिसले पसिनाको उपयोग पर्फ्युम बनाउन पनि प्रयोग गर्दै आएका छन् । त्यो पनि अहिले हैन, प्राचीन समयदेखि नै ।

झट्टै पत्याइहाल्न हामीलाई सहज नलागे पनि यो कुरा सत्य हो कि प्राचीन कालदेखि नै मानिसको पसिनालाई पर्फ्युम बनाउन प्रयोग गरिएको छ।

पसिना पानी, नुन, एमिनो एसिडहरू, र छालामा रहेको पसिना ग्रन्थीहरूले उत्पादन गर्ने अन्य तत्वहरूको जटिल मिश्रण हो। मानिसको शरीरमा दुई प्रकारका पसिना ग्रन्थीहरू हुन्छन्: एक्राइन र एपोक्राइन। एक्राइन पसिना ग्रन्थीहरू शरीरभरि हुने गर्छन् र यी ग्रन्थीहरुले  पारदर्शी, गन्धरहित पसिना उत्पादन गर्छन् । ती पसिनाहरुले शरीरको तापमानलाई नियमन गर्न मद्दत गर्छ। अर्कोतिर एपोक्राइन पसिना ग्रन्थीहरू काखी र पेटको तल्ला क्षेत्रहरू, विशेष गरी यौनाङ्गमा पाइन्छन् । ती ग्रन्थीहरुले अलि बाक्लो, दूधजस्तो पसिना उत्पादन गर्छन्, जसमा प्रोटीन र लिपिडहरू मिसिएका हुन्छन्।

प्राचीन समयमा, मानिसहरूले पर्फ्युम बनाउन फूल, जडीबुटी, र मसला लगायत अन्य विभिन्न प्राकृतिक सामग्रीहरू प्रयोग गर्थे । तर, समयक्रममा तिनीहरूले के पत्ता लगाए कि पसिनाको पनि आफ्नै एक विशेष गन्ध हुन्छ, जसलाई पर्फ्युम बनाउन प्रयोग गर्न सकिन्छ। उदाहरणका लागि, प्राचीन मिस्रवासीहरूले विशेष जनावरहरूको, जस्तै मृग र बाख्राका काखी र यौनाङ्ग क्षेत्रबाट निकालेको पसिनालाई पर्फ्युम बनाउन प्रयोग गर्थे। त्यसरी बनाइएका पर्फ्युमहरूमा जादुई गुण हुने उनीहरुको विश्वास थियो । यस तरिकाले बनाइएका पर्फ्युमहरु विशेष गरी  धार्मिक समारोहहरूमा प्रयोग गरिने गरिइन्थ्यो ।

प्राचीन ग्रीक र रोमनहरूले पनि पर्फ्युममा पसिना प्रयोग गर्थे। ग्रीक चिकित्सक गेलनले इस्वी संवतको २औं शताब्दीमा पर्फ्युममा पसिनाको प्रयोगबारे उल्लेख गरेका थिए । उनका अनुसार त्यसबेला खेलाडीहरूको पसिना संकलन गरिन्थ्यो र त्यसलाई औषधीय गुण भएको मानिएको पर्फ्युम बनाउन प्रयोग गरिन्थ्यो। रोमनहरूले पनि पर्फ्युममा पसिना प्रयोग गर्थे । दासप्रथाको चलन रहेको त्यसबेला धनी मानिसहरुले आफूले पालेका दासहरूको पसिना संकलन गरी पर्फ्युममा प्रयोग गर्नु सामान्य थियो।

त्यसो त मध्य युगमा पनि पसिनाको प्रयोग पर्फ्युममा जारी रह्यो। त्यतिबेला पनि पसिनामा औषधीय गुणहरू हुन्छन् र यसले विभिन्न रोगहरू निको पार्न सक्छ भनेर विश्वास गरिइन्थ्यो। रोचक कुरा त के छ भने त्यसबेला साना बालबालिका र कुमारीहरुको पसिना अत्यन्तै मूल्यवान मानिन्थ्यो र त्यसलाई पर्फ्युम तथा मलहमहरू बनाउन उपयोग गरिइन्थ्यो ।

आधुनिक समयमा, पर्फ्युममा मानव पसिनाको प्रयोग घटेर गएको छ । अहिले प्रायः पर्फ्युमहरू कृत्रिम पदार्थहरूबाट बनाइन्छन्, र सुगन्ध सिर्जना गर्न फूल र जडीबुटी जस्ता प्राकृतिक सामग्रीहरू प्रयोग गरिन्छ। यद्यपि, केही पर्फ्युम निर्माताहरूले अझै पनि जनावरका ग्रन्थीबाट निस्किने पदार्थहरू, जस्तै मृगको मस्क, प्रयोग गर्छन्, र केहीले मानव पसिनाको गन्धसँग मिल्दोजुल्दो कृत्रिम यौगिकहरूको प्रयोग गर्छन्।

संक्षेपमा भन्दा पर्फ्युममा मानव पसिनाको प्रयोग हजारौं वर्षदेखि मानव इतिहासको हिस्सा रहँदै आएको छ। यद्यपि आजकल यो त्यति प्रचलित छैन, तर केही पर्फ्युम निर्माताहरूले अनौठो र फरक खालको सुगन्ध सिर्जना गर्न यसलाई अझै प्रयोग गर्छन्।