मान-सम्मान रक्षाको लागि गरिने आत्महत्या हारा-किरी

बहादुरी र बफादारीका लागि विश्व प्रसिद्ध जापानको योद्धा जाति समुराई

https://wallpaperaccess.com

सन् १८६७ मा सम्राट मेजीको शासनकाल शुरु हुनुभन्दा पहिले जापानमा जमीन्दार एवं सामन्तहरुको शासन थियो । त्यसताका जापानको राजधानी टोक्यो नभएर क्योटो शहर थियो । जापानको 'भाग्य विधाता' सामन्तहरु राजधानी क्योटोमा बसेर शासन गर्ने गर्थे भने आफैले प्रत्यक्ष शासन एवं नियन्त्रण गर्न नसक्ने क्षेत्रहरुमा प्रशासनिक कार्य सम्पन्न गर्नका लागि उनीहरुले आफ्नै वंशका
प्रतिनिधिलाई छनौट गरेका हुन्थे र यी प्रतिनिधिलाई सघाउनका लागि स्थानीय योद्धा वर्गका मानिसहरुलाई समेत सहायकको रुपमा छनौट गरेका हुन्थे । सामन्तहरुको परिवारको प्रत्यक्ष निर्देशनमा काम गर्ने यी योद्धा वर्गहरु आफ्ना मालिक शासक वर्गप्रति अत्यन्तै बफादार र भक्त हुन्थे । यी योद्धाहरुको जातिलाई समुराई (Samurai) भनिन्थ्यो ।

सन् १९९२ तिर जापानमा समुराई वर्गका मिनामोतो पोरितोमोले जापानमा यी सैनिक शासन स्थापित गरेका थिए । यी सैनिक शासकलाई जापानको सम्राटले सी ताई सोगन (Scii tai shogun) को पद्वी र असीमित  अधिकार प्रदान गरेका थिए । यी शासकलाई शान्ति सुरक्षा खल्बल्याउने कुनै पनि व्यक्तिलाई मृत्युदण्डसमेत दिने र जापानका प्रान्तहरुमा प्रतिनिधि नियुक्त गर्ने समेत अधिकार थियो । जापानमा सम्राट एक किसिमले यी शासकहरुको नियन्त्रण र कब्जामा थिए र जापानका वास्तविक शासक चाहिँ यिनै सोगन थिए । जापानमा सोगनहरुको यो शासन सन् १९९२ देखि १८६७ सम्म निर्वाध चलेको थियो ।

आफूमा निहित अधिकार अनुसार, सोमन शासक वर्गले आफ्ना समुराई वर्गका अनुयायीहरुलाई विभिन्न प्रान्तका प्रतिनिधि नियुक्त गरेका थिए । त्यसपछि समुराई शब्दले योद्धाहरुको जाति बुझाउने अर्थमा मात्र नभई जापानका सैनिक शासकहरुले प्रतिनिधि नियुक्त गरेका जमीन्दार एवं सामन्तहरु (Daimyo) लाई प्रदान गर्ने पद्वीको अर्थ पनि राख्न थाल्यो ।

१४ औं शताब्दीमा आएर असिकागा सोगनको शासनकाल जापानमा शुरु भएपछि जापान झनै सामन्ती शासन व्यवस्थातिर लाग्यो । प्रतिनिधि शासक डाइम्योले प्रदान गरेका जमीनको रखवारी गर्नु र किसानहरुबाट कर संकलन गर्नु समुराई योद्धाहरुको मुख्य काम भयो । १५ र १६ औ सताब्दीमा जापानमा अस्थिर शासन चलेको बेला समुराईहरुले जापानमा रक्तपातपूर्ण संघर्षमा लीन विभिन्न सैनिक जत्थाहरुमाझ आफूलाई महत्वपूर्ण अंगको रुपमा स्थापित गरे । १६०३ मा जापानमा तोकुगावा सोगनको स्थीर शासन स्थापित भएपछि समुराईहरुले विशिष्ट वर्गको रुपमा मान्यता पाए र उनीहरु स्थापित भए । आफ्नो वर्गलाई चिनाउनको लागि समुराई योद्धाहरु दुई वटा भाला पहिरन्थे । उनीहरु तोकुगावाको शासनकालमा प्रतिनिधि-शासकका रुपमा स्थापित भए ।

तोकुगावाको शासनकाल शान्तिपूर्ण थियो । त्यसैले लड़ाका जातिका समुराईहरुको युद्ध एवं शौर्यको प्रयोग हुन सकेन । फलत: कतिपय समुराईहरु बन्दव्यापारतिर लागे भने कतिपय कला क्षेत्रतिर हाम्फाले । सन् १८६७ मा जापानमा सम्राट मेजीले शासन सत्ता आफ्नो हातमा लिएपछि अन्तिम सैनिक शासक (Shogun) ले राजीनामा दिए । सन् १८७१ मा आएर जापानमा विधिवत सामन्ती शासनको अन्त्य गरिएपछि समुराई वर्गको अधिकार पनि खोसियो । अब जापानमा कानूनी रुपमा नै युद्ध गर्ने वर्गको अन्त्य भयो ।

त्यस समय जापानमा करीब ४ लाख जति समुराईहरु थिए । उनीहरुलाई सरकारको तर्फबाट पेन्सन र जागिर प्रदान गरेर राहत प्रदान गरिएको थियो । यसपछि जापानमा समुराईलाई चिनाउने भाला भएको पोशाक लगाउन पनि प्रतिबन्ध भयो । १८७८ मा आएर प्रतिनिधि शासक बुझाउन शब्द डाइम्यो (daimyo) र समुराई (samurai) लाई समेत परिवर्तन गरेर क्रमश काजोकु (kazoku) र सिजोकु (shizoku) राखियो । जापानी भाषामा काजोकुले उच्च कुलीन वर्ग र सिजोकुले समाजमा राम्रो प्रतिष्ठा भएको वर्ग भन्ने जनाउँछ ।

समुराईहरुले कयौं शताब्दीसम्म जापानमा आफ्नो दबदबा कायम गरेका थिए । उनीहरु आफ्नो आचारसंहिताको कट्टरतापूर्वक पालना गर्थे ।
उनीहरुको आचारसंहितालाई बुशिदो (Bushido) भनिन्थ्यो, जसको अर्थ हुन्छ- योद्धाको नियम (The way of the warrior) । बुशिदो वफादारिता र सौर्यको नियम थियो । यिनीहरु अत्यन्तै स्वामीभक्त र बहादुर हुन्थे । आफ्नो स्वामीप्रति अटुट भक्ति र शत्रुको सामुन्ने अदम्य साहस र शौर्य प्रदर्शन उनीहरुका प्रमुख गुण थिए । यिनीहरु कलंक र अपमानपूर्ण जीवन बाँच्नुभन्दा मृत्युवरण गर्न रुचाउँथे । कुनै पनि कारण आफू वा आफ्नो कारण आफ्नो स्वामी वा मुलुकको मान-सम्मानमा आघात परेको खण्डमा यी योद्धा वर्गले स्वेच्छापूर्वक वा आफ्नो स्वामीको आदेशमा सहजै आफ्नो पेट चिरेर आत्महत्या गर्थे । यिनीहरुको आत्महत्या गर्ने यही शैलीलाई नै हारा- किरी भनिन्छ ।

युकियो मिशिमा: हारा-किरी गर्ने प्रसिद्ध जापानी लेखक

https://steemitimages.com

युकियो मिशिमा जापानका विश्वप्रसिद्ध उपन्यासकारहरूमध्ये एक मानिन्छन् । यी महान जापानी उपन्यासकारले सन् १९७० हारा-किरी गरेरै आफ्नो प्राण त्याग गरेका थिए ।

मिशिमा युकिओ (Mishima Yukio) को खास नाम किमिता के हिराओका थियो । उनी सन् १९२५ मा टोकियोमा जन्मेका थिए । दोस्रो विश्वयुद्धताका यिनी सैनिकमा भर्ना हुन खोजेका थिए तर उनलाई सैनिकमा लिइएन । त्यसपछि उनले केही समय एउटा प्लेन निर्माण गर्ने कारखानामा काम गरे ।

युद्ध सकिएपछि उनले कानूनको अध्ययन गरे र केही समय अर्थ मन्त्रालय अन्तर्गतको एउटा कार्यालयमा पनि काम गरेका थिए ।

मिशिमाले सर्वप्रथम सन् १९४८ मा उपन्यास लेखेका थिए । उनको पहिलो उपन्याको नाम Confessions of a Mask थियो । उनको यो उपन्यास अति नै लोकप्रिय भएको थियो र त्यसले उनलाई सशक्त लेखकको रूपमा जापानी समाजमा स्थापित गरायो । त्यसपछि उनले सन् १९५६ मा Temple of the Golden Pavilion लेखे । यस उपन्यासमा उनले परम्परा र सौन्दर्यप्रति आशक्त एक युवाको बारेमा लेखेका थिए । सन् १९६३ मा उनले युवास्थामा हुने आरिसको दुःखद् कथाले भरिएको उपन्यास The Sailor Who Fell from Grace with the Sea लेखे । सन् १९७० मा आएर उनको चार वटा खण्ड भएको महाकाव्य प्रकाशित भयो । The Sea of Fertility शीर्षकको सो महाकाव्यका चार खण्डहरूको शीर्षक क्रमश: Spring Snow, Runaway Horses, The Temple of Dawn र The Decay of the Angel थियो । यस काव्यमा उनले जापान कसरी गौरवशाली परम्परालाई चटक्कै विर्सेर आधुनिक तर आत्मसम्मान नभएको समाजमा रूपान्तरण हुँदैछ भन्ने कुराको चित्रण गरेका थिए ।

मिशिमा युकिओका उपन्यासहरूको मूल सार परम्परागत जापानी मूल्य मान्यता र उनका समकालीन जापानी समाजमा रहेको आध्यात्मिक खडेरीवीचको विभाजन थियो । उनले आफ्नो प्राचीन गौरवशाली परम्परालाई जीवन्त राख्नको लागि तातेनोकाइ (Tatenokai) नामक गोप्य समाज नै खोलेका थिए। करिब ८० जना शिष्यहरु रहेको यस समाजले परम्परागत शौर्यकला र शारीरिक सुसंगठन तथा मार्शल आर्टको रक्षा, सम्बर्द्धन र विस्तारमा जोड दिन्थ्यो भने उनी कम्युनिष्टहरुले गर्न सक्ने सम्भावित विद्रोहबाट जापानी सम्राटको रक्षा गर्ने कुरा गर्थे ।

नोबेल पुरस्कारका समेत दाबेदार मानिने यी लेखक प्राचीन गौरवशाली परम्पराप्रति कति आशक्त थिए भने उनले आफ्ना केही साथीहरुको सहयोगमा टोकियो नजिकै अवस्थित कमाण्डिङ जनरल अफिस कब्जा गरेर जापानी सैनिकहरूको एक रेजिमेन्टलाई दोस्रो विश्वयुद्धपछि जापानमा लादिएको संविधानलाई फ्याँक्न तथा विद्रोहका लागि उक्साउने कोशिस गरेका थिए । उनले त्यस क्रममा उपस्थित हज्जारौं सैनिक जवानहरुलाई करिब १० मिनेट प्रवचन समेत दिएका थिए तर त्यसमा उनी सफल भएनन् । त्यसपछि नै उनले हारा-किरी गरेका थिए । मिशिमाको यस हाराकिरीलाई आधुनिक जापानी समाजको कमजोरीविरूद्ध उनको विद्रोहको रूपमा लिने गरिन्छ ।