खरबौं काेषहरु मिलेर बनेको हाम्रो शरीर !
![](https://snowberry.prixacdn.net/media/gallery_folder/Human%2520body_w5mcCZlOrI_9c81psnuanq4pvi9v8ygsk3gd2gamajjk1eh19yutji5l5phtijxeuhrlme5_We7E0zr0Nj_mqf1x2hxj76vmb0ctcpdtmaueztkufwegruutwc77s3bsxo4jxzrgx39nzgu.jpg)
करिब १०० खरब कोषहरु मिलेर हाम्रो शरीर बनेको हुन्छ । त्यस्ता कोषहरु पनि फरक फरक खालका हुने गर्छन् र तिनीहरु विभिन्न अङ्ग तथा तन्तुहरुका रुपमा व्यवस्थित भएर रहेका हुन्छन् । तिनै कोषहरुको समूह मिलेर हाम्रो शरीर बनेको हुन्छ । यस्ता तन्तु तथा अङ्गहरुमा हाम्रो मांशपेशी प्रणाली, अस्थिपञ्जर प्रणाली, रक्तसञ्चार प्रणाली, प्रजननप्रणाली, स्नायु प्रणाली, पाचन प्रणाली लगायतका अङ्गहरुका समूहरु बनेका हुन्छन् ।
शरीरको सबैभन्दा ठूलो अङ्ग
हाम्रो शरीरका अङ्गहरु सबै एकै आकार प्रकारका हुँदैनन् । कोही अङ्ग साना वा कोही ठूला हुन्छन् । यिनीहरु आफ्नो कामको प्रकृतिअनुसार भिन्नभिन्न आकार प्रकारका हुन्छन् । हाम्रो शरीरको सबैभन्दा ठूलो अङ्गको कुरा गर्दा छाला एक नम्बरमा पर्न आउँछ । छालाले करिब करिब हाम्रो पूरै शरीरलाई ढाकेको हुन्छ । एउटा वयस्क मानिसको शरीरको छालालाई फैलाउने हो भने औसत रुपमा त्यसको क्षेत्रफल २० वर्गफीट हुन आउँछ । हाम्रो शरीरको कूल तौलको करिब १५ प्रतिशत हिस्सा छालाले ओगट्छ ।
त्यसैगरी, हाम्रो शरीरका अन्य ठूला अङ्गहरुमा कलेजो दोस्रो नम्बरमा पर्न आउँछ । हाम्रो पेटको दाहिनेपट्टीको माथिल्लो हिस्सामा अवस्थित रहने कलेजोले रगतको माध्यमबाट शरीरको विषाक्तता हटाउने, पाचन प्रणालीलाई दुरुस्त राख्ने लगायतका कामहरु गर्दछन् ।
त्यसैगरी अर्को ठूलो अङ्गमा फोक्सो पर्दछ । छात्तीमा करङहरुको माझमा रहने फोक्सो मानिस जीवित रहनको लागि अत्यावश्यक अक्सिजन ग्रहण गर्ने काम गर्दछ । वायुमण्डलमा रहेको अक्सिजनलाई श्वासप्रश्वासको माध्यमबाट शरीरमा ग्रहण गर्ने तथा शरीरभित्रको कार्बनडाइअक्साइडलाई फ्याँक्ने काममा फोक्सोमो मूल भूमिका रहने गर्छ ।
हाम्रो शरीरको अर्को सबैभन्दा ठूलो अङ्ग आन्द्रा पनि हो । हाम्रो शरीरका अन्य ठूला अङ्गहरुमा फोक्सो, मृगौला जस्ता अङगहरु पर्दछन् । ट्युबको आकारमा पेटमा रहने यो अङ्गले पाचन प्रणालीको मुख्य हिस्सा हो र हामीले खाएका खानेकुराहरुबाट पोषकतत्व सोस्ने काममा यसको मुख्य भूमिका रहने गर्छ ।
हाम्रो शरीरलाई केले थामेको हुन्छ ?
हाम्रो शरीरमा मुख्यतः चार किसिमका तन्तुहरु (Tissues) हुन्छन्– एपिथेलियल, स्नायु, मांपपेशी र कनेक्टिभ । एपिथेलियल तन्तु भन्नाले हाम्रो रक्षात्मक तन्तुहरु पर्दछन् । यसमा शरीरको छाला, मुख, आमाशय र अन्य अङ्गहरुलाई ढाक्ने तन्तुहरु हुन् । स्नायु तन्तुहरुले हाम्रो शरीरको नियन्त्रण प्रणाली हो । यसअन्तर्गत हाम्रो शरीरका मस्तिष्क र स्नायु प्रणाली पर्दछन् । हाम्रा मांसपेशीहरु मांसपेशी तन्तुहरु हुन् । यसले हामीलाई हिँडडुल गर्न सघाउँछ । त्यसैगरी, कनेक्टिभ तन्तुहरु भन्नाले हाम्रा तन्तुहरु र शरीरलाई एकापसमा जोड्ने तन्तुहरु हुन् ।
के कोषहरु जीवित हुन्छन् ?
हाम्रा कोषहरु अत्यन्त सुक्ष्म हुन्छन् । तिनलाई हेर्नका लागि माइक्रोस्कप नै चाहिन्छ । तर तिनको बनावट भने अत्यन्तै जटील हुने गर्छ । कोषलाई झिल्लीले ढाकेको हुन्छन र त्यसले कोषमा पस्ने र निस्कने कुराहरुलाई नियन्त्रण गरिरहेको हुन्छ । त्यसमुनिको जेलीजस्तो हिस्सा साइटोप्लाजम (cytoplasm) हुन्छ जसको संरचनालाई अर्गानेलिज (organelles) भनिन्छ । यो अग्रानेलिज तैरिइरहेको र एकठाउँबाट अर्को ठाउँमा सरिरहेको हुन्छ । प्रत्येक अर्गानेलिजहरुको पनि आआफ्नै कामहरु हुन्छन् तर तिनीहरुले परस्परमा मिलेर काम गरिरहेको हुन्छ, जसले गर्दा हाम्रो कोषलाई जीवित एकाईको रुपमा बनाइदिन्छ । उदाहरणको लागि, माइटोकोन्ड्रिया (Mitochondria) ले कोषका गतिविधिहरुलाई सञ्चालन गर्न उर्जा पैदा गरिरहेको हुन्छ भने न्युक्लियस (nucleus) मा चाहिँ कोषलाई सञ्चालन गर्ने सूचनाहरु संग्रहित भएको हुन्छ ।
कोषको विभाजन
हाम्रो शरीरमा कोषहरु निरन्तर निर्माण हुने र मर्ने प्रक्रिया चलिरहेको हुन्छ । अनुमानित रुपमा हाम्रो शरीरमा ३००–३७० खरब (३०–३७ ट्रिलियन) कोषहरु हुन्छन् । शरीरमा नयाँ कोषहरु विभाजनका प्रक्रियाबाट बनिरहेको हुन्छ । यस प्रक्रियालाई माइटोसिस (mitosis) भनिन्छ । माइटोसिस प्रक्रियाले हाम्रो शरीरमा कोषहरु बृद्धि गर्ने काम भइरहेको हुन्छ । त्यसैको फलस्वरुप हाम्रो शरीर बढ्ने, हामीले आफ्नो शरीरलाई तन्दुरुस्त राख्ने तथा मरेका कोषहरु विस्थापन हुने प्रक्रिया निरन्तर रुपमा चलिरहेको हुन्छ । कोष विभाजको प्रक्रिया –माइटोसिस)मा हाम्रो कोषको केन्द्र (न्युक्लियस)मा रहेका सूचना जानकारीहरुको प्रतिलिपी बन्ने र नयाँ उस्तै कोष बन्ने गर्छ । यस प्रक्रियामा माउ कोष उस्तै प्रकृतिका दुईवटा सन्तान कोष (daughter cells) बन्ने र त्यो प्रक्रियाबाट असंख्य कोषहरु बन्ने प्रक्रिया निरुन्तर चलिरहेको हुन्छ ।
मानव शरीरमा सबैभन्दा ठूलो कोष अण्डा हो । महिलाको ओभरी (गर्भाशय)ले पैदा गर्ने अण्डाको आकार ०.१ मिलिमिटर हुन्छ ।
मानिसको शरीरका विभिन्न तन्तुहरुमा विशेष किसिमका कोषहरु हुन्छन् जसलाई स्टेम सेल (stem cells) भनिन्छ । यी स्टेम सेलहरु नै अति तीब्र गतिमा बृद्धि भएर नयाँ नयाँ कोषहरु बन्ने प्रक्रिया चलिरहेको हुन्छ । अलग अलग स्टेम सेलहरुले अलग अलग कोषहरु उत्पादन गर्ने गर्छन् । उदाहरणको लागि, हड्डीभित्रको मासी (bone marrow) मा हुने स्टेम सेलले रक्तकोषहरु उत्पादन गर्ने गर्छ ।
Human Body, everything you never know about the human body बाट
![ग्रहका आकारसम्बन्धी केही रमाइला तथ्यहरु](https://snowberry.prixacdn.net/media/gallery_folder/Planet%2520size%2520comparision_q1PjHpOiRJ_r1606svicsx1mtru40vz8twsvjt9ka0qls0xdm7d9iwad0xegbbjpdoxapeo_xKVIMJNpwP_gwl4hc50tu6kjax7n20sbbwrjzuloispzwwd0ugsnu8h0gzxgthmhj3u0tgc.jpg)
ग्रहका आकारसम्बन्धी केही रमाइला तथ्यहरु
![भूउपग्रहका विरुद्ध लेजर हतियारयुक्त पनडुब्बीको प्रयोग गर्न सकिने](https://snowberry.prixacdn.net/media/gallery_folder/starlink%2520satalite_XUJNkGeLpx_eqftj5mivkzhppfn1goaziqayqkr6gbfiudahw1g0beadntwzmqfhypzwtet_s9QSP43DbP_othgwtus55j42xxcandulinfrovh1fwyag9bt5dy52urn7rs4li5h00gvd16.webp)
भूउपग्रहका विरुद्ध लेजर हतियारयुक्त पनडुब्बीको प्रयोग गर्न सकिने
![ब्लाक होल: ब्रम्हाण्डको विचित्र क्षेत्र](https://snowberry.prixacdn.net/media/gallery_folder/Black%2520hole%2520imagine_iGHl02yOOj_dpmtgcaprnmtach5trarbxqybkbmrvi3xrl1pajmlz7elzroylrgrevxzwgi_Zr8u06xe8K_lnq7rkjnnvx5ccqsgwmbgeexyeop17tqxb1jvw2phau8egjzjwgpc2rocigm.jpg)
ब्लाक होल: ब्रम्हाण्डको विचित्र क्षेत्र
![विरुवालाई हरियो बनाउने क्लोरोफिल](https://snowberry.prixacdn.net/media/gallery_folder/chlorophlly_XxftgfuMkq_03qqgqbvymopkcnkppjwozw8lupav9w1ixrsxxiundpxvsi0eqienlzpwfus_kRmRR8KPJb_u0mwxqifb6isjxc8hmhoi0joyqxhpzqzn0nnqwi1lwjbzwdsxiapeaoc0qnu.jpg)
विरुवालाई हरियो बनाउने क्लोरोफिल
![कसले गर्यो प्लास्टिकको आविष्कार ?](https://snowberry.prixacdn.net/media/gallery_folder/Leo%2520Baekeland_rh9r5z5JQ7_5nwloxxgzfn9ryjntltpuavi8vwvn2toda7xm2xejyiplcw5kex0kko2t9d7_BoBewDxK2A_em4gbn3aoucreztayspilo4beauvovkvohbcbf68wxrurenikmwcwsnleibi.jpg)
कसले गर्यो प्लास्टिकको आविष्कार ?
![समलिङ्गीको आरोपमा नपुंसक बनाइएका महान वैज्ञानिक, जसले आत्महत्या गरे !](https://snowberry.prixacdn.net/media/gallery_folder/Alan%2520Turing_DbRw0SBQjs_epus53dhetlrp0xvwgboi5bhwxl3f4dqns8ilvgpcwmfdqxhfu7w65qaa0kq_r4zdScC9gR_h7xsmaelsjiiurazkldbratpp9nhaqdei1ietpljdqk7oc9jsgkguigphuhp.jpeg)
समलिङ्गीको आरोपमा नपुंसक बनाइएका महान वैज्ञानिक, जसले आत्महत्या गरे !
![आणविक हतियार हैन, सबैभन्दा ठूलो आम विनासको साधन त मान्छे !](https://snowberry.prixacdn.net/media/gallery_folder/save%2520earth_aWSigzox92_uxcz8wfvev3szfpwnsgnekkhl6j0xhvb172riodtl9bpflipvela7nfluedu_LS8CiNzz54_0lqpmdffegqujyljmv6jxdmcxsilsqbjgeafahxfeupsfseujxg4cox1fuy3.jpg)
आणविक हतियार हैन, सबैभन्दा ठूलो आम विनासको साधन त मान्छे !
![के ब्रम्हाण्डको पनि आयु सकिनेछ ?](https://snowberry.prixacdn.net/media/gallery_folder/universe_SyLXucRCTS_i1tjppqdziazewy2vv3zl2ocdrntiak80qtclldfqszofyeszwwwq1j3zoec_ORVUkkDhNi_k76bja2znmcdfep9fdg12bw1ioqcylmwazenc4iawangvpmtaewjnudyjuuo.jpg)
प्रतिक्रिया